Sálem. Sizge qanday járdem bere alaman?
Házirgi kúnde "Jasalma intellekt" (JI) degen sózdi júdá kóp esitemiz. Smartfonıńız sizge keyingi jazatuǵın sózińizdi usınıs etkenin yamasa Instagram sizdiń qızıǵıwshılıǵıńızǵa mas keliwshi videolardı saylap berip turǵanın bayqadıńız ba? Bálkim, barlıq sorawlarǵa juwap bere alatuǵın aqıllı chatbotlarǵa tań qalǵan shıǵarsız?
Aldınları JI tek ǵana ilimiy fantastika janrındaǵı dóretpelerdiń teması sıyaqlı kórinse, búgingi kúnde ol bizge sezilmeytuǵın dárejede jaqınlasıp, kóplegen texnologiyalardıń "júregine" aylandı. Biraq, solay bolsa da, kóbimiz ushın JI ele de sırǵa tolı, geyde hátte qorqınıshlı bolıp tuyılıwı múmkin. "Kompyuterler haqıyqattan da 'oylay' ala ma?", "Bul texnologiya ómirimizdi qalay ózgertedi?" degen sıyaqlı sorawlar kóp.
Sol sebepli, bul maqalada Jasalma intellektiń ne ekenin ápiwayı til menen túsindiriwge háreket etemen. Onıń qanday isleytuǵınınıń tiykarǵı principlerine, atap aytqanda, Mashinalıq Úyreniw (Machine Learning) sıyaqlı áhmiyetli túsiniklerge toqtap ótemiz. Hám eń baslısı, JI'diń ómirimizde qanday orın iyelep atırǵanın hám keleshekte bizdi neler kútiwi múmkinligin kórip shıǵamız. Maqala tek ǵana texnologiyaǵa qızıǵıwshılar ushın emes, al sol qatarda bul tarawǵa endi ǵana qádem qoyıp atırǵanlar hám ulıwma, hár bir oqıwshı ushın túsinikli bolıwı maqset etilgen.
Jasalma intellekt degen ne?
Bul kompyuter sistemalarında yamasa mashinalarda ádette adamnıń aqılın talap etetuǵın wazıypalardı orınlaw qábiletin payda etiwshi keń kólemli ilimiy hám injenerlik taraw. Oylap kóriń: súwretti kórip onda ne bar ekenin "túsinip" ayıra alıw (mısalı, bul pıshıq pa yamasa iyit pe?), jazılǵan teksttiń mazmunın ańlaw, keleshekte ne bolıwı múmkinligin boljaw – usınday adamǵa tán intellektuallıq qábiletlerdi mashinalarǵa sińdiriw JI' tarawınıń tiykarǵı maqseti bolıp tabıladı.
Biraq, JI júdá keń túsinik ekenin umıtpań. Házirgi waqıtta Jasalma intellekt dep atalıp atırǵan kóplegen jetiskenliklerdiń tiykarında onıń bir áhmiyetli baǵdarı jatadı. Bul baǵdar Mashinalıq Úyreniw (Machine Learning - ML) dep ataladı hám ol házirgi JI rawajlanıwınıń "motorı" desek te boladı.
Mashinalıq Úyreniw degen ne? Kóz aldıńızǵa keltiriń, ádette kompyuter belgili bir wazıypanı orınlawı ushın programmist oǵan hár bir qádemdi anıq kórsetip, qatań buyrıqlar (kod) jazadı. Al Mashinalıq Úyreniw bolsa basqasha jol tutadı: kompyuterge anıq kórsetpelerdiń ornına, úlken kólemdegi maǵlıwmatlar (data) beriledi hám ol sol maǵlıwmatlardan óz betinshe nızamlıqlardı, baylanıslardı tabıp, "úyrenedi". Yaǵnıy, kompyuter kóp tájiriybe (maǵlıwmatlardı kóriw hám analizlew) toplaw arqalı óz iskerligin avtomatikalıq túrde jaqsılap barıw qábiletine iye boladı.
Bunı jaqsıraq túsiniw ushın ápiwayı bir mısal keltireyik: Kishkene balanıń pıshıqtı tanıwdı qalay úyrenetuǵının esleń. Oǵan "pıshıqtıń tórt ayaǵı, quyruǵı, eki kózi bar" dep anıq qaǵıydalar jıynaǵın berip qoymaymız. Kerisinshe, ol ómirinde hár túrli (úlken-kishi, aq-qara) pıshıqlardı kóp mártebe kóredi hám waqıt ótiwi menen olardıń ulıwma belgilerin "túsinip", jańa kórgen pıshıqtı da tanıytuǵın boladı. Mashinalıq Úyreniw modelleri de usıǵan uqsas: olarǵa mıńlaǵan, hátte millionlaǵan maǵlıwmat (mısalı, pıshıqlardıń súwretleri) kórsetiledi hám olar sol maǵlıwmatlardı analizlep, pıshıqqa tán bolǵan belgilerdi hám nızamlıqlardı "úyrenip" aladı. Mine, JI "aqıllılıǵınıń" áhmiyetli bir sırı usında!
JI qanday isleydi?
Kompyuterdiń óz betinshe "úyreniwi" ájayıp kóringen menen, onıń artında anıq principler jatadı. Bul process júz beriwi ushın, ádette, úsh tiykarǵı "bólim" (komponent) kerek boladı:
-
Maǵlıwmatlar (Data): Bul – JI modelleriniń "azıǵı" hám eń áhmiyetli elementi. Model qansha kóp hám eń baslısı, qansha sapalı maǵlıwmatqa iye bolsa, sonsha jaqsı "úyrenedi" hám durıs sheshimler shıǵara aladı. Mısalı, eger biz kompyuterge pıshıqlar menen iyitlerdi ajıratıwdı úyretpekshi bolsaq, oǵan hár qıylı kórinistegi, hár túrli jaǵdaylarda túsirilgen mıńlaǵan (yamasa onnan da kóp) pıshıqtıń hám iyittiń súwretin kórsetiwimiz kerek. Mine usı súwretler – maǵlıwmatlar bolıp esaplanadı. Maǵlıwmatlar sanlar, tekstler, súwretler, dawıslar yamasa basqa hár qanday túrde bolıwı múmkin.
-
Algoritmler: Maǵlıwmatlar bar eken, endi sol maǵlıwmatlardıń ishinen kerekli nızamlıqlardı, baylanıslardı hám úlgilerdi "kóre alatuǵın" aqıllı usıl kerek. Mine, usı jerde algoritmler járdemge keledi. Algoritmlerdi maǵlıwmatlardan bilim alıw ushın qollanılatuǵın matematikalıq "receptler" yamasa qaǵıydalar jıynaǵı dep túsiniwge boladı. Mısalı, pıshıqlardıń súwretlerin analizlewshi algoritm súwrettegi obyektlerdiń formalarına, reńlerine, múyeshlerine hám basqa belgilerine itibar qaratıp, pıshıqqa tán bolǵan uqsaslıqlardı tabıwǵa háreket etedi. Hár túrli wazıypalar ushın (mısalı, boljaw, klassifikaciya, toparlaw) hár qıylı algoritmler qollanıladı.
-
Esaplaw Quwatlılıǵı (Compute Power): Jasalma intellekt, ásirese úlken kólemdegi maǵlıwmatlar hám quramalı algoritmler menen islegende, júdá kóp esaplawlardı talap etedi. Millionlaǵan súwretti qayta islew yamasa quramalı matematikalıq esaplawlardı orınlaw ushın ápiwayı kompyuterlerdiń kúshi jetpewi múmkin. Sol sebepli, JI sistemaların "úyretiw" hám isletiw ushın kóbinese kúshli processorlarǵa (CPU) hám ásirese arnawlı grafikalıq processorlarǵa (GPU) iye bolǵan qúdiretli kompyuterler yamasa serverler kerek boladı.
Usı úsh elementtiń birlesiwin ápiwayı bir mısalda kóreyik: Sizge Instagram, Youtube yamasa Netflix sıyaqlı platformalardıń qanday video yamasa filmlerdi usınıs etetuǵının oylań. Bul qalay islenedi?
-
Maǵlıwmatlar: Sizdiń hám sizge uqsas millionlaǵan basqa paydalanıwshılardıń qanday video filmlerdi kórgeni, qaysıları unaǵanın, qansha waqıt kórgeni haqqındaǵı maǵlıwmatlar jıynaladı.
-
Algoritm: Arnawlı usınıs etiw algoritmi usı maǵlıwmatlardı analizlep, sizge ne jaǵıwı múmkinligin boljaydı hám sol tiykarda jańa video filmlerdi usınıs etedi.
-
Esaplaw quwatlılıǵı: Millionlaǵan paydalanıwshınıń maǵlıwmatın analizlep, hár kimge jeke usınıs beriw úlken esaplaw quwatlılıǵın talap etedi.
Házirgi kúnde kóp ushırasatuǵın chatbotlar – bul JI texnologiyalarınıń, ásirese Tábiyiy tildi qayta islew (Natural Language Processing - NLP) baǵdarınıń eń kózge kóringen mısalı. Olar qalay bizdiń sózimizdi "túsinedi", sáwbetlese aladı hám tiyisli juwaplardı beredi?
Eń ápiwayı chatbotlar aldınnan belgilengen qaǵıydalarǵa ("eger paydalanıwshı 'sálem' dese, 'Sálem!' dep juwap ber") tiykarlanıp isleytuǵın bolıwı múmkin (Rule-based). Biraq biz kóbinese sóz etip atırǵan "aqıllı" chatbotlar JI'ge, atap aytqanda ML hám NLP'ǵa tiykarlanadı.
NLP'dıń Tiykarǵı Wazıypaları: "Aqıllı" chatbottıń islew procesi birneshe basqıshtan turadı:
-
Niyetti Anıqlaw (Intent Recognition): Chatbot aldın menen paydalanıwshınıń ne aytpaqshı ekenin, onıń maqseti yamasa niyeti ne ekenin "túsiniwi" kerek. Mısalı, "Nókiste hawa rayı qanday?" degen gápte paydalanıwshınıń niyeti – hawa rayın biliw.
-
Obyektlerdi Anıqlaw (Entity Recognition): Niyetti anıqlaǵannan keyin, chatbot sol sorawdaǵı áhmiyetli maǵlıwmat bóleklerin, yaǵnıy obyektlerdi ajıratıp alıwı kerek. Joqarıdaǵı mısalda "Nókis" – bul orın atın bildiretuǵın obyekt. Eger soraw "Erteńge samolyot bileti kerek" bolsa, "erteń" (waqıt) hám "samolyot bileti" (zat) obyekt boladı.
-
Dialogtı Basqarıw (Dialogue Management): Chatbot anıqlanǵan niyetke hám obyektlerge, sonday-aq sáwbettiń aldınǵı basqıshlarına (kontekstke) qarap, keyingi qádemdi belgileydi. Ol qosımsha maǵlıwmat sorawı (mısalı, "Qaysı qalaǵa ushpaqshısız?"), yamasa durıs juwaptı izlewi, yamasa belgili bir funkciyanı (mısalı, hawa rayı servisinen maǵlıwmat alıw) iske túsiriwi múmkin. Bul – sáwbettiń logikasın basqaratuǵın bólim.
-
Juwaptı Generaciya Etiw (Response Generation / Natural Language Generation - NLG): Eń sońında, chatbot ózi toplagan maǵlıwmat yamasa orınlaǵan háreketi tiykarında adam tiline jaqın, túsinikli juwaptı generaciya etedi (qurastıradı). Bul aldınnan tayarlanǵan shablon juwap bolıwı da, yamasa házirgi zamanagóy Úlken Til Modelleri (Large Language Models - LLMs) sıyaqlı quramalı sistemalar tárepinen tolıq jańadan jaratılǵan tekst bolıwı da múmkin.
Chatbotlardı Jaratıw:
-
Maǵlıwmatlar – Eń Áhmiyetlisi: "Aqıllı" chatbotlardıń tiykarǵı kúshi – olar úyretilgen úlken kólemdegi maǵlıwmatlarda. Bularǵa mıńlaǵan mısal retindegi sáwbetler, soraw-juwaplar jıynaǵı, hár túrli niyet hám obyektler menen belgilep shıǵılǵan (annotaciyalanǵan) gápler, hám de ulıwma internetten alınǵan úlken tekstlik maǵlıwmatlar kiredi.
-
Modellerdi Úyretiw: Usı maǵlıwmatlar tiykarında NLP hám ML algoritmleri (kóbinese Teren Úyreniwge tiykarlanǵan neyron torlar) niyetlerdi hám obyektlerdi anıqlawdı, til strukturasın túsiniwdi "úyrenedi". Házirgi kúndegi eń qúdiretli chatbotlardıń kópshiligi aldınnan júdá úlken kólemdegi (terrabaytlarla) tekstlik maǵlıwmatlarda úyretilgen Úlken Til Modellerine (LLMs) tiykarlanadı. Bul modeller tilge baylanıslı kóp qırlı wazıypalardı (awdarma, tekst jazıw, sorawlarǵa juwap beriw) orınlay aladı.
Kompyuterlerdiń maǵlıwmatlardan "úyreniwiniń" de hár túrli usılları bar. Eń keń tarqalǵan ekeẃin qısqasha atap óteyik:
-
Baqlawlı úyreniw (Supervised Learning): Bunda modelge maǵlıwmatlar menen birge "durıs juwapları" da beriledi. Mısalı, hár bir súwretke "bul - pıshıq" yamasa "bul - iyit" degen belgini (label) qosıp beremiz. Model usı belgilerge qarap úyrenedi. Kóplegen klassifikaciya (mısalı, spamdı anıqlaw) hám regressiya (mısalı, úydiń bahasın boljaw) máseleleri usı usıl menen sheshiledi.
-
Baqlawsız úyreniw (Unsupervised Learning): Bunda modelge tek maǵlıwmatlar beriledi, "durıs juwaplar" bolmaydı. Modeldiń wazıypası – sol maǵlıwmatlardıń ishinde jasırınıp jatırǵan strukturanı, gruppalardı yamasa nızamlıqlardı óz betinshe tabıw. Mısalı, internet-dúkan qarıydarların olardıń satıp alıw ádetlerine qarap uqsas toparlarǵa ajıratıw usıǵan mısal bola aladı.
JI modelleri mine usınday tiykarǵı elementler hám usıllar járdeminde "úyrenedi" hám bizge hár qıylı aqıllı xızmetlerdi usına aladı.
JI'diń Kúndelikli Ómirdegi Kórinisleri
-
Dawıslı járdemshiler (Siri, Google Assistant, Alisa): Sizdiń sózińizdi "túsinip", sorawlarıńızǵa juwap beredi yamasa buyrıqlarıńızdı orınlaydı. Bul jerde Tábiyiy tildi qayta islew (Natural Language Processing - NLP) texnologiyası islep tur.
-
Júzdi tanıp ashıw (Face ID): Telefonıńız sizdiń júzińizdi súwret arqalı tanıp, ekrandı ashıwı – bul Súwretti tanıw (Image Recognition) texnologiyasınıń nátiyjesi.
-
Tekst teriwdegi usınıslar: Klaviaturanıń siz jazıp atırǵan gáptiń dawamın yamasa keyingi sózdi boljap beriwge háreket etiwi de JI'diń kishkene bir kórinisi.
-
Usınıs sistemaları: Instagram, Youtube, TikTok siyaqı platformalar sizge qanday video, jańalıq, súwret yamasa doslardı usınıs etiwdi sizdiń aldınǵı háreketlerińiz (ne kórgenińiz, ne zatlarǵa qızıǵıwıńız) tiykarında sheshedi. Bul kóbinese Boljaw (Prediction) hám Klassifikaciya (Classification) algoritmleri arqalı ámelge asırıladı.
-
Video oyınlardaǵı sizge qarsı háreket etetuǵın dushpanlardıń yamasa oyın dúnyasında jasaytuǵın basqa personajlardıń (Non-Player Characters) háreketleri kóbinese JI tárepinen basqarıladı. Olar jolların tabıwǵa (pathfinding), sheshimler qabıllawǵa, strategiyalar qollanıwǵa yamasa hátte sizdiń oyın stilińizge beyimlesiwge háreket etedi. Bul oyınlardı qızıqlıraq hám qıyınlaw etedi.
-
Chatbotlar hám Virtual Asistentler (ChatGPT, Gemini, Deepseek, Grok) sizdiń jazǵan tekstińizdi yamasa sorawıńızdı túsiniwge hám tiyisli juwaptı beriwge háreket etedi. Bul da Tábiyiy tildi qayta islew (NLP) texnologiyasınıń járdeminde islep turadı.
-
Online sawdada (Amazon, AliExpress) tovar usınısları: Internet-dúkanlar sizge "Usı tovar menen birge kóbinese mınawlardı da aladı" yamasa "Sizge usılar da qızıqlı bolıwı múmkin" degen sıyaqlı usınıslar beredi. Bul da joqarıdaǵıǵa uqsas Boljaw hám Klassifikaciyaǵa tiykarlanǵan.
-
Navigatsiya hám Kartalarda (Google Maps, Yandex Maps) optimal marshrut hám tıǵılıslardı (probkalardı) boljaw: Karta programmaları joldaǵı jaǵdaydı analizlep, eń qısqa yamasa eń tez jolın usınıw menen birge, qaysı waqıtta qaysı kóshede tıǵılıs bolıwı múmkinligin de boljay aladı.
-
Elektron pochtalarındaǵı spam filtrleri: Kerek emes xatlardı (spam) avtomatik túrde bólek papkaǵa ajıratıp beriwshi aqıllı filtrler de JI'diń, atap aytqanda Klassifikaciya algoritmleriniń jumısı.
-
Mashinalıq awdarma (Google Translate, Yandex Translate): Tekstti bir tilden ekinshi tilge tez hám durıs awdarıw múmkinshiligi – bul Mashinalıq awdarma (Machine Translation) texnologiyasınıń jetiskenligi bolıp, ol da NLP'diń bir bólimi bolıp tabıladı.
-
Súwret hám Video Generatsiyası (Midjourney, DALL-E, Runway): Bul siz jazǵan ápiwayı tekst ("kosmostaǵı astronavt pıshıq", "kiberpunk stilindegi qala") tiykarında pútkilley jańa hám qaytalanbas súwretlerdi hám videolardı jaratıwshı texnologiyalar. Bul Generativ Modeller dep atalatuǵın JI túriniń nátiyjesi.
Qızıqlı fakt: Joqarıdaǵı kóplegen ájayıp múmkinshiliklerdiń artında, ásirese sońǵı jıllarda, JI'diń Teren Úyreniw (Deep Learning) dep atalatuǵın júdá kúshli bir ishki tarawı tur. Teren Úyreniw óziniń arxitekturası boyınsha adam miyindegi neyronlardıń bir-biri menen baylanısqan torlarına uqsas quramalı jasalma neyron torların (artificial neural networks) paydalanadı. Bul usıl ásirese quramalı maǵlıwmatlar menen islewde, mısalı, súwretlerdi júdá joqarı dállikte tanıwda, dawıstı túsinip tekstke aylandırıwda hám tábiyiy tildegi tekstlerdi analizlew hám jaratıwda úlken ózgerisler jasawǵa múmkinshilik berdi. Sol sebepli dawıslı járdemshilerińiz, awdarma sistemalarıńız hám júzdi tanıw texnologiyalarıńız barǵan sayın "aqıllılanıp" barmaqta.
Ne ushın JI'ge itibarlı bolıwımız kerek?
Jasalma intellekt texnologiyasınıń qanshelli keń taralıp baratırǵanın hám múmkinshiliklerin kórgenimizde, oǵan itibarsız qaraw múmkin emes. Sebebi JI – bul júdá kúshli qural. Hár qanday kúshli qural sıyaqlı, onıń da úlken payda keltiriw potencialı menen birge, belgili bir qáwip-qáterleri hám sheshiliwi kerek bolǵan máseleleri bar.
JI'diń Úlken Paydaları (Potencialı):
-
Óndiristi avtomatlastırıw hám qátelerdi kemeytiw: JI sistemaları zavodlardaǵı qaytalanatuǵın, zerikerli yamasa adam ushın qáwipli bolǵan jumıslardı óz moynına alıp, óndiris processlerin tezletedi hám insan faktorı menen baylanıslı qátelerdiń sanın ádewir kemeytedi.
-
Medicinalıq diagnostika hám jańa dáriler oylap tabıw: JI shıpakerlerge keselliklerdi (mısalı, rak yamasa kóz keselliklerin) rentgen yamasa basqa medicinalıq súwretler tiykarında erterek hám anıǵıraq anıqlawǵa járdem bere aladı. Sonday-aq, úlken kólemdegi biologiyalıq maǵlıwmatlardı analizlew arqalı jańa dári-dármanlardı jaratıw processin tezletiw múmkinshiligi bar.
-
Ilimiy izertlewlerdi tezletiw: Fizika (mısalı, elementar bólshekler tájiriybelerinen alınǵan úlken kólemli maǵlıwmatlardı analizlewde), biologiya (genomlardı úyreniwde), klimatologiya (klimat ózgerislerin modellestiriwde) sıyaqlı kóplegen ilimiy tarawlarda JI quramalı esaplawlardı hám maǵlıwmatlardı analizlewdi óz moynına alıp, jańa ashılıwlarǵa jol ashıwı múmkin.
-
Jekelegen tálim hám xızmet kórsetiw: JI hár bir oqıwshınıń ózlestiriw qábiletine hám qızıǵıwshılıqlarına sáykes jeke tálim baǵdarlamasın dúziwge, yamasa hár bir qarıydarǵa onıń talaplarına maslastırılǵan xızmetlerdi usınıwǵa járdem bere aladı.
Qáwipleri hám Sheshimdi Talap Etetuǵın Máseleleri:
-
Jumıs orınlarınıń transformaciyası: JI'diń ayırım jumıslardı avtomatlastırıwı nátiyjesinde belgili bir kásiplerge bolǵan talap kemeyiwi múmkin. Bul adamlardıń jumıssız qalıwı haqqında qáweterler payda etedi. Degen menen, sonıń menen birge, JI menen baylanıslı jańa kásiplerdiń (mısalı, JI injenerleri, maǵlıwmatlar analitikleri, JI etikası boyınsha qánigeler) payda bolatuǵının da umıtpaw kerek. Másele – usı ózgerislerge jámiyettiń qalay tayarlanıwında.
-
Algoritmlik birjaqlamalıq (Bias): Bul – júdá áhmiyetli hám názik másele. Esleń, JI modelleri maǵlıwmatlardan úyrenedi. Eger olardı úyretiw ushın qollanılǵan maǵlıwmatlar ózi birjaqlama bolsa (mısalı, jámiyette bar bolǵan teńsizliklerdi sáwlelendirse yamasa belgili bir toparǵa tiyisli maǵlıwmatlar az bolsa), onda JI sisteması da sol birjaqlamalıqtı "úyrenip" aladı hám nátiyjede ádilsiz sheshimler shıǵarıwı múmkin. Mısalı, jumısqa qabıllawda yamasa kredit beriwde belgili bir toparlarǵa qarsı diskriminaciyaǵa jol qoyıwı múmkin. Sonlıqtan, JI sistemaların jaratıwda ádillikti hám teńlikti támiyinlew úlken itibar talap etedi.
-
Jeke maǵlıwmatlar qáwipsizligi hám konfidenciallıǵı: JI sistemaları nátiyjeli islewi ushın kóbinese úlken kólemdegi maǵlıwmatlardı, sonıń ishinde jeke maǵlıwmatlardı da toplawdı hám analizlewdi talap etedi. Bul maǵlıwmatlardıń qáwipsizligin támiyinlew, olardıń basqa qollarǵa túsip qalıwınıń aldın alıw hám adamlardıń jeke ómirine aralaspaw principlerin saqlaw júdá áhmiyetli wazıypa bolıp tabıladı.
-
"Qara yashik" (Black Box) máseleleri: Ayırım júdá quramalı JI modelleri, ásirese Teren Úyreniwge tiykarlanǵan sistemalar, belgili bir sheshimge yamasa boljawǵa qalay kelgenin túsindiriw qıyın bolıwı múmkin. Yaǵnıy, modeldiń ishki islew mexanizmi "qara yashik" sıyaqlı bolıp qaladı. Bul ásirese medicina, finans yamasa sud sisteması sıyaqlı juwapkershiligi joqarı tarawlarda úlken másele payda etedi, sebebi sheshimniń sebebin bilmey turıp, oǵan iseniw qıyın.
-
Etikalıq dilemmalar hám juwapkershilik: JI rawajlanǵan sayın jańa etikalıq sorawlar payda boladı. Mısalı, ózin-ózi basqaratuǵın avtomobil avariyaǵa ushırasa, oǵan kim juwapker: programmist pe, óndiriwshi kompaniya ma, yaki avtomobildiń iyiesi me? JI sheshimleriniń aqıbetleri ushın juwapkershilik mexanizmlerin islep shıǵıw zárúr.
Eń áhmiyetli tendenciyalardan biri – bul adam hám mashina arasındaǵı sherikliktiń kúsheyiwi bolıp tabıladı. JI'diń maqseti adamlardı almastırıw emes, al kerisinshe, olardıń múmkinshiliklerin keńeytiw, quramalı wazıypalardı sheshiwde járdemshi bolıw hám jańa shegaralardı ashıw. Mısalı, shıpakerler JI járdeminde keselliklerdi anıqlawda aljaspaytuǵın járdemshige iye boladı, injenerler jańa materiallardı tezirek oylap tabadı, al dóretiwshi insanlar JI quralı arqalı ideyaların ele de joqarı dárejede ámelge asıra aladı. Yaǵnıy, JI bizdiń qábiletlerimizdi tolıqtıratuǵın hám kúsheytetuǵın quralǵa aylanadı.
Mashinalıq Úyreniwge qızıǵıwshılar ushın: Bul ájayıp rawajlanıwlardıń artında belgili bir texnologiyalar hám qurallar tur. Mısalı, Python programmalastırıw tili óziniń ápiwayılıǵı, iykemliligi hám eń áhmiyetlisi, JI hám ML ushın arnalǵan kúshli kitapxanalar ekosisteması sebepli bul tarawda standartqa aylanıp úlgerdi. TensorFlow, PyTorch sıyaqlı kitapxanalar quramalı JI modellerin jaratıwdı hám úyretiwdi salıstırmalı túrde ańsatlastıradı. Eger siz programmalastırıwǵa qızıqsańız, bul qurallardıń bar ekenin biliw – JI dúnyasına qádem qoyıw ushın jaqsı baslama bolıwı múmkin.
Jasalma intellekt – Qorqınıshlı Qural ma, yaki Úlken Imkaniyat?
Menińshe, eń durıs juwap mınaday boladı: Jasalma intellekt – bul, eń aldı menen, qural. Hár qanday qural sıyaqlı (mısalı, pıshaq yamasa ot), onıń nátiyjesi de qanday maqsette hám qalay paydalanılıwına tikkeley baylanıslı. JI ózliginshe "jaqsı" da, "jaman" da emes. Onıń járdeminde biz adamzat ushın úlken iygiliklerge erisiwimiz de, yamasa kerisinshe, jańa qıyınshılıqlarǵa dus keliwimiz de múmkin. Bári bizdiń bilimimizge, juwapkershiligimizge hám etikalıq qaraslarımızǵa baylanıslı boladı.
Zamanagóy texnologiyalardan, ásirese Jasalma intellekt sıyaqlı jámiyettiń barlıq táreplerine tásir ete baslaǵan texnologiyalardan xabardar bolıw júdá áhmiyetli. Sebebi bul ózgerisler bizdiń jumısımızǵa, ómirimizge, hátte óz-ara qarım-qatnasıqlarımızǵa da tásir etedi. JI'diń múmkinshilikleri hám sheklewleri haqqında bilimge iye bolıw, onıń jámiyetke tásiri haqqında ashıq talqılawlarǵa qatnasıwǵa tayın bolıw – bárshemiz ushın zárúr.
Solay eken, Jasalma intellekten qorqıwdıń yamasa itibarsız qaldırıwdıń ornına, onı úyreniwge, túsinip jetıwge hám durıs paydalanıw jolında izleniwge shaqıraman. Sorawlar beriń, izleniń, tájiriybe etip kóriń (múmkin bolsa)! Sebebi bilim – bul hár qanday qáwipten qorǵanıwdıń hám hár qanday imkaniyattan paydalanıwdıń eń jaqsı jolı.